Terscher e calger

Il terscher

Plitost in rar mistregn era quel dil terscher. Ins astga bein cumparegliar il product final da curom cun las bialas terscholas dallas buobas e giuvnas da pli baul. Il curom da pial vacca surveva sco material primar. Cun in cunti bein mulau tagliava el liungas sdremas ulivas. Cun sunscha piertg ni grass muntaniala unscheva el quellas ch’ellas vegnien bein lonzias. Aschia mava ei bein da formar las terscholas da curom ad ina suga liunga ni cuorta, tut tenor giavisch. Alla fin vegneva la spora da lenn fermada e la suga fuva cumpletta. Al pur surveva ella per ligiar e francar las cargas da fein, lenna ed auter. Pils pasturs fageva il terscher magari in tretscha per la gheisla. Liungas tretschas fageva el era per tuccar ils zenns en baselgia e capluttas. Il davos terscher ei il Giosch Cathomen da Dardin/Capaul staus.

 Il calger

Atgnamein stuess ins leger la historia „Il calger vegn a dis“ da Sep Mudest Nay, ella quala el ha descret detagliadamein co il calger mava sin empustaziun direct en casa e reparava ils calzers. Famiglias cun tochen diesch affons fuvan pli baul negina raritad. Aschia pachetava il calger tut siu hardumbel en sia caura – in turnister vegl da militar – e mava dad ina casa a l’autra per far leu la lavur che spitgava. Il pei calger (ina part cun fuorma da sola e l’autra cun fuorma da calcogn) e siu marti fuvan ils uaffens principals. La meisa vegneva pustada davon finiastra e lu rugadav’el neunavon clavellas da lenn, guotas pintas e grondas, fiars plats en fuorma da mesaglina, curegias da tuttas lunghezias, tocca da curom, capaneghels, guotas da tgau rodund, effels e bia auter – ina vera stizun! La casarina ha semtgau ina cudaria da calzeramenta. La lavur principala fuva la reparatura da calzers, tut tenor il motto: La via dil calzer va e tuorna tiel calger!  Magari deva ei novas solas ni ch’ei era da remplazzar ils capaneghels e forsa cuser ina cusadira rutta. Ina part dalla paga consisteva dil bien  gentar ch’il calger saveva guder el ravugl dalla famiglia. Era la lavur terminada pachetava il calger siu hardumbel e mava viers la proxima casa. Ils temps che mintga vitg haveva siu calger ein daditg vargai.