Roder e ristaler

Il roder

Ina professiun plitost rara fuva il far rodas pils differents carrs ni benas. Ei duvrava in special egl d’anflar il dretg lenn per formar la tocca dalla rudiala dalla roda. Las spadas dalla roda vegnevan fatgas ord badugn, in lenn che schava dulitgar bein. Interessant ei stau ch’il fravi ed il roder, dus frars Cathomas ein stai a Breil vischins. Era a Tavanasa fuva la fravgia dils Nays gest spel luvrtori dil roder Muoth. Tut las rodas da lenn vegnevan tschercladas cun in fier per schurmegiar il lenn encunter igl isar. Cheu fuva il fravi dumandaus. Il roder zambergiava era bialas rodas da filar. Quei duvrava in bien inschign da turnar las spadas cun differents ornaments da rudialas. Oz paradeschan las bialas rodas en zulers ni en stivas sco decoraziun e regordan al temps vegl.

Il ristaler

Il risti consista ord l’asta, ils sustegns, il rustg ed ils dents. L’asta ch’ei circa 2.40 m liunga vegn fatga ord lenn fraissen ni fau. Davontier vegn l’asta fendida. Ord quella part formescha il ristaler ils sustegns che han ina lunghezia da circa miez meter. Il rustg che vegn fabricaus ord la medema sort lenn ha ina lunghezia da circa 80 centimeters. Ils dents che han ina lunghezia da circa 10 cm vegnan fabricai il davos e pitgai ellas ruosnas dil rustg.
Igl emprem ristaler da Danis-Tavanasa ei Barclamiu Zortea staus. El ei vegnius dall’Italia e luvrava sur stad a Tavanasa. El haveva negin luvratori. Igl unviern mava el puspei anavos ad Udine tier si famiglia. Pli tard eis el secasaus cun sia famiglia a Tavanasa. 1927 eis el morts en la bova da Tavanasa.
Il secund ristaler ei Giusep Friberg staus. La producziun da ristials tunscheva denton buca per viver ed aschia eis el sedecidius per ina plazza tier las fabricas da Domat.
Igl onn 1942 ha Giusep Spescha fatg gl’emprendissadi da ristaler. Naven da 1954 entochen la pensiun 1987 ha el luvrau sco ristaler. Entras modernisar il luvratori ha Giusep Spescha aunc saviu exequir biaras autras lavurs cun lenn. Aschia eis el oravontut sespecialisaus sin la fabricaziun da tuttas sorts monis. Mond en pensiun ha Giusep Spescha era gest priu siu mistregn cun el en pensiun.